- De energietransitie kwam de afgelopen jaren wat meer op stoom in Nederland, maar prijzen van metalen op de grondstoffenmarkt spelen daarbij ook een rol.
- Afgelopen jaar stegen de prijzen van metalen hard, waardoor bijvoorbeeld zonnepanelen tijdelijk duurder werden.
- Inmiddels zijn metaalprijzen wel weer gedaald en een snelle terugkeer naar de hoge metaalprijzen van 2022 is niet waarschijnlijk, volgens analisten van ABN AMRO.
- Lees ook: Prijzen van metalen stijgen door herstel China van Covid-dip
Nederland doet het heel aardig op het gebied van hernieuwbare energie. Liepen we jarenlang achter op andere landen, sinds 2019 is het aandeel hernieuwbare energie in ons land met wel 65 procent gestegen, melden analisten van ABN AMRO in een nieuw rapport.
Het aandeel hernieuwbare energie in Nederland steeg afgelopen jaar met 2 procentpunt naar 15 procent, volgens het CBS. Dit komt door een sterke groei van het verbruik van zonne- en windenergie.
In Nederland is het aandeel van zonne-energie in de totale stroomopwekking in enkele jaren zelfs relatief hoog geworden in vergelijking met omringende landen, zo valt te zien in de middelste onderstaande grafiek.
Er zijn dan ook veel zonnepanelen geplaatst op daken in ons land. Ook het aandeel windenergie uit de energiemix is toegenomen, zie je in de rechter grafiek hierboven. Dit vanwege de vele gerealiseerde windparken in Nederland.
Vraag naar metaal neemt toe door groene energie
Voor al die zonnepanelen en windmolens is behoorlijk wat metaal nodig. Zo zitten zonnepanelen vol aluminium, bestaan windturbines voor een belangrijk deel uit staal en is voor geothermie veel nikkel nodig.
Het prijsniveau van dit soort metalen bepaalt dan ook in belangrijke mate de kosten van hernieuwbare energie. Zogeheten bulkmetalen, zoals staal en aluminium, worden grootschalig toegepast. Volgens het energie-agentschap IEA zal de vraag naar deze metalen niet hard stijgen, omdat ze geografisch geconcentreerd zijn en er efficiëntieslagen worden gemaakt.
De kink in de kabel zit hem op het gebied van wat experts wel 'kritieke metalen' noemen, zoals koper en kobalt. Dit zijn metalen die mede worden gebruikt voor de energietransitie, maar waarbij tekorten dreigen.
Sommige van deze metalen worden maar in kleine hoeveelheden geproduceerd en China domineert vaak de winning. In onderstaande tabellen zie je hoe de vraag naar dit soort metalen de komende jaren zal toenemen.
Prijzen schaarse metalen kunnen flink schommelen
Dat prijzen van kritieke metalen flink kunnen schommelen, bleek afgelopen jaar. De prijzen voor lithium, koper, nikkel, kobalt en neodymium namen met wel 110 procent toe en bij lithium ging het zelfs om een prijsstijging van 550 procent (!). Dit werd deels veroorzaakt door de grote vraag die ontstond als gevolg van de mondiale energietransitie. Ook het lagere aanbod uit Rusland als gevolg van de oorlog in Oekraïne was een belangrijke oorzaak.
Toch daalden al deze prijzen dit jaar alweer. De prijzen van sommige kritieke metalen zijn zelfs terug op het niveau van 2020. Hoe kan dat? Volgens de analisten van ABN Amro zijn er drie redenen. Ten eerste nam de vraag af, omdat overheden en bedrijven vrezen voor een recessie. Daarnaast zou er sprake zijn van enige voorraadafbouw en zijn er aankondigingen van mogelijke nieuwe mijnen buiten China, waardoor het aanbod wordt vergroot.
Op de lange termijn lijkt het erop dat prijzen van deze metalen weer zullen stijgen, omdat er tekorten worden verwacht, schrijft ABN Amro. Wel moeten de metalen dan relevant blijven. Bij sommige metalen lijkt het erop dat ze overbodig worden.
Vooruitzichten voor kobalt hoogst onzeker
Kobalt is een goed voorbeeld hiervan. Veel producenten zijn bezorgd over de schending van mensenrechten in Congolese mijnen en willen daarom van het metaal af. Ze verhogen bijvoorbeeld het nikkelgehalte in batterijen ten koste van kobalt of kiezen voor batterijen van lithium, ijzer en fosfaat.
Voor lithiumijzerfostaat batterijen geldt dat ze ook nog eens goedkoper zijn, omdat ze geen kobalt en nikkel bevatten. Hierdoor zouden prijzen van zowel kobalt als nikkel op de lange termijn kunnen dalen.
Kijk je precies naar welke metalen er nodig zijn per type hernieuwbare energie, dan kun je de invloed van metaalprijzen op de kosten van zonnepanelen, windmolens en andere groene energievormen berekenen. ABN Amro deed dat in onderstaande grafieken.
Invloed metaalprijzen op zonnepanelen, windmolens en batterijen
De invloed van stijgende metaalprijzen op de kosten van batterijen voor energieopslag en installaties voor geothermie is relatief groot. Hoe dat kan? Voor batterijen maakt men gebruik van nikkel en lithium, waarvan de prijzen sterk toenamen. Voor geothermische systemen hebben producenten veel titanium en nikkel nodig.
In het geval van zonne- en windenergie is vooral staal en aluminium nodig. De prijzen van staal en aluminium daalden na de piek in 2022 harder dan die van nikkel, lithium en titanium.
Volgens de analisten van ABN Amro is een terugkeer naar de hoge grondstofprijzen van 2022 niet waarschijnlijk. Wat de grondstofprijzen voor hernieuwbare energiebronnen zullen worden, hangt de komende maanden sterk af van de economische omstandigheden in China en de vooruitzichten van de wereldeconomie. Die ondervindt momenteel tegenwind door een haperende vastgoedsector en spanningen tussen China en de VS.
Het is dus nog even de vraag hoe de economie van China - en dus het prijspeil van grondstoffen - zich zal ontwikkelen.
